Gender Schmender
Om verwarring te voorkomen (want; met een naam als Sjors gaat men vaak uit van een man) stel ik mezelf vaak voor en geef ik daarbij aan dat mijn pronouns zij/haar zijn. Wel zo makkelijk, zeker als je elkaar digitaal ontmoet en je elkaar niet helemaal kan zien. Maar hoe zit dat nou eigenlijk met gender?
Binair of genderdichotomie
Nederland is, zoals veel hedendaagse westerse maatschappijen, een die gelooft in twee genders. Man en Vrouw. Hij en Zij. Dit noem je binair (bestaande uit twee) of genderdichotomie (in 2 evenredige soorten verdeeld).
Dat is was niet altijd en overal zo. Veel oudere en andere maatschappijen kennen een derde gender. De Native Americans (of First Nations in Canada) kennen two-spirited mensen. De Indiers kennen Hijras, in Mexico vind je Muxe, en in de Filepijnen Bakla. Dit zijn, in al deze culturen, dus mensen met beide mannelijke en vrouwelijke eigenschappen of kenmerken.
De termen
‘Maar Sjors, het is toch makkelijk? Je hebt een penis of een vagina. Je bent dus man of vrouw!’
Hier haal je een paar dingen door elkaar. Welke uiterlijke geslachtskenmerken je hebt, bepaalt in de meeste gevallen je sekse of geslacht (dat laatste is je genetalia). Gender staat daar los van. Gender is hoe je je voelt. Voor de meeste mensen komen sekse en gender met elkaar overeen. Deze mensen noemen we cisgender.
De mensen wiens gender niet overeenkomt, kunnen bijvoorbeeld trans of genderqueer zijn. Achter trans kunnen een aantal vervoegingen komen. Transman, of transvrouw bijvoorbeeld (de toevoeging slaat altijd op het gender, niet de sekse van deze persoon. Het gender van transman is dus man. Wat zijn sekse is of was, boeit eigenlijk niet.)
Genderqueer is een parapluterm voor iedereen die zich niet binnen de hokjes man of vrouw voelt. Hieronder vallen onder andere genderfluïde (die gaan fluïde heen en weer over het spectrum) non-binair (vallen ergens anders dan man of vrouw) of bigender, deze mensen voelen zich zowel man als vrouw.
Er zijn ook veel mensen (ongeveer een op de tweehonderd!) die een intersekse conditie hebben. Dat wil zeggen dat hun sekse niet 100% de kenmerken van man of van vrouw hebben. Het hebben van een intersekse conditie heeft, nogmaals, niks te maken met genderidentiteit of seksuele geaardheid. Heel veel mensen identificeren zich als man óf vrouw en zijn hetero, homo of bi.
Het is helaas zo dat we elkaar graag in hokjes indelen. Een van de meest fundamentele hokjes daarvan is man/vrouw. Daarmee gaan we voorbij aan zo veel mensen die anders zijn.
Hokje oprekken of nieuw hokje?
Dit is een lastige vraag, als je het mij vraagt. Ik kan in deze alleen voor mij spreken, maar ik heb lang getwijfeld of ik non-binair ben, of een cisgendervrouw. Als vrouw schuur ik tegen de randen van het hokje ‘vrouw’. Ik draag bijvoorbeeld meer herenkleding dan dameskleding, ik val op vrouwen en mijn lievelingsdrankje is bier, rechtstreeks uit het flesje. Ik ben bijzonder dankbaar voor de feministen die mij voor gingen met dit hokje oprekken, als vrouw mag je tegenwoordig zo veel meer dan 50 jaar geleden, het hokje is vele malen ruimer.
Anders dan het hokje ‘man’. Daar val je, als feminiene man, al vrij snel buiten het nauwe hokje. Roze shirt? HOMO! Salade in plaats van een boterham met kaas? VERWIJFD! Je hoeft maar íets buiten de gangbare norm te vallen of je valt buiten de boot. Daar hebben we met z’n allen dus nog wel wat werk te doen.
Maar als het dan zo schuurt, creëer ik dan liever een eigen hokje? Ben ik dan Non-Binair? Na veel tobben ben ik tot de conclusie gekomen van niet. Ik pas eigenlijk nét niet helemaal in het hokje vrouw. Met een beetje oprekken, kan ik me comfortabel voelen. Dat is dus wat ik wil doen. Maar dat is mijn ‘mazzel’. Als je verder buiten het hokje vrouw valt, voelt dat misschien niet zo en pas je beter in het non-binaire spectrum. Dat is ook helemaal goed, en aan een ieder.
Ideaalbeeld
Mijn ideaalbeeld is dat we met z’n allen inzien dat er een groter verschil zit tussen de vrouwelijkste vrouw en de mannelijkste vrouw, dan tussen de mannelijkste man en de mannelijkste vrouw. Dat we gender als een spectrum zien en dat iedereen zich kan plaatsten op dat spectrum waar ze willen, met de pronouns die daar het fijnst bij voelen. Ongeacht hun sekse.
Ik ben Sjors. Mijn pronouns zijn zij/haar.